پرسش هاي متداول
پرسشهاي متداول هواشناسي

اقليم شناسي (Climatology): عبارت است از مطالعه علمي اقليم، يعني توصيف و نمايش اقاليم، تجزيه و تحليل عوامل، تفاوت بين اقاليم و كاربرد اطلاعات اقليمي در حل مسائل جامعه و به عبارت ديگر هدف اقليم شناسي عبارت است از كشف و تبيين رفتار طبيعي اتمسفر و بهره برداري از آن در جهت منافع انسان. علم اقليم شناسي از زمانهاي بسيار دور براي انسان شناخته شده بوده و مردم آن را وضعيت درازمدت حالات اتمسفر مي‌دانستند و آن را با بيان روزهاي باراني، هواي خشك و پر از گرد و غبار، بادهاي شمالي يا جنوبي و غيره توصيف مي‌كردند.



هواشناسي: در مقياس جهاني تركيبي از مطالعات فيزيكي اتمسفر و پديده‌هاي آنهاست و به دو بخش اصلي تقسيم مي‌شود: هواشناسي ديناميك: بوسيله قوانين مكانيك و ترمنوديناميك حالات اتمسفر مطالعه مي‌شود. هواشناسي سينپوتيك: از طريق تجربي و تهيه نقشه‌هاي سينپوتيك كه در ساعات معيني تهيه مي‌شود. اوضاع هوا مورد بررسي قرار مي‌گيرد و يكي از كارهاي عمده آن پيش‌بيني هواي آينده است



النينو چيست؟

رويداد ال نينو / نوسان جنوبي يكي از مهمترين و شاخص ترين رويداد هايي است كه منجر به ظهور نا بهنجاري هاي بزرگ آب و هوايي در بسياري از نقاط جهان مي شود . هواشناسان و اقيانوس شناسان جهان در سالهاي اخير مطالعات زياد و دقيقي در مورد مكانيزم ايجاد ال نينو و تاثيرات متقابل جو و اقيانوس انجام داده اند ، بويژه مطالعات گسترده اي در ارتباط با ناموزوني دما در سطح دريا و نوسانات فشار جو در سالهايي كه ال نينو رخ مي دهد انجام گرفته است ، مجموعه اين تغييرات را بنام نوسانات جنوبي مي نامند كه با كلمه اختصاري ENSO (ElNino Southern Oscillation )يعني تركيبي از دو كلمه ال نينو و نوسانات جنوبي است بكار مي رود . براي نخستين بار واكر (۱۹۳۲) و بليس (۱۹۳۷) بر وجود نوساني در فشار سطح و در مقياس جهاني اشاره كردند و آن را نوسان جنوبي SO ناميدند . بدين سان SOيك الگوي ارتباط از راه دور جهاني در اتمسفر است و به دليل تميز آن از ساير الگوهاي ارتباط از راه دور ( بويژه نوسانات اطلس شمالي و آرام شمالي ) جنوبي ناميده شده است . مراكز عمل SO توسط يك گردش مداري شرق به غرب در امتداد صفحه استوا همراه با صعود هوا در غرب اقيانوس آرام و نزول هوا در شرق اقيانوس آرام به يكديگر مربوط مي شود و به اين ترتيب گردش شكل مي گيرد كه توسط بژرگنس (۱۹۶۹) گردش واكر ناميده شد . ال نينو مولفه اقيانوسي ENSO مي باشد و با دگرگونيهاي بزرگ در دماهاي سطح دريا در منطقه آرام حاره اي پديدار مي گردد .



جبهه هوا :خط مرز بين توده هوا گرم و سرد را مي‌گويند كه بنا به وضعيت غالب (يعني وضعيتي كه توده هواي سرد غالب بر گرم باشد و يا بالعكس) جبهه را نام‌گذاري مي‌كنند.

توده‌هاي هوا : يك توده هوا عبارت است از حجم عظيمي از هوا كه خصوصيات فيزيكي آن به ويژه از نظر دما و رطوبت و آهنگ كاهش دما (Lapse rate) در سطح افقي براي صدها كيلومتر تقريبا همسان باشد.

جبهه‌هاي گرم: يك جبهه گرم ، جبهه‌اي است كه در طول آن ، هواي گرم جانشين هواي سرد مي‌شود. در صورتي كه كه جهت حركت توده‌هاي هوا به طريقي باشد كه هواي گرم به تدريج از روي سطح زميني عبور كند كه قبلاً در آنجا هواي سرد وجود داشته است، جبهه تشكيل شده ، جبهه گرم خواهد بود. بر روي نقشه‌هاي هواشناسي ، جبهه گرم معمولاً به صورت نيم دايره‌هاي سياه رنگ و در سمتي كه جبهه به آن طرف حركت مي‌كند رسم مي‌شود. بر روي نقشه‌هاي چاپي ، جبهه گرم با خط پر رنگ و قرمز مشخص شود. حاصل شكل گيري جبهه گرم ايجاد پوشش نسبتاً ضخيم ابر بر روي سطح جبهه و در نزديكي دنباله آن و بارندگي يكنواخت است.

جبهه‌هاي سرد: در جبهه‌هاي سرد ، هواي سرد جانشين هواي گرم مي‌شود. تيغه‌هاي سياه رنگ بر روي خطي كه جبهه را نشان مي‌دهد علامت جبهه سرد هستند و هميشه بر روي جهتي قرار داده مي‌شوند كه جبهه در آن مسير حركت مي‌كنند. بر روي نقشه‌هاي هواشناسي جبهه سرد با خط پررنگ آبي مشخص مي‌شود. حاصل تشكيل جبهه سرد بوجود آمدن ابرهاي كومولوس و كومولونيمبوس ، همراه با بارندگيهاي رگباري است.

واچَرخَند : منطقه پرفشار دايره‌اي غير منظم را كه در آن جهت حركت هوا مخالف جهتي است كه در مراكز كم فشار موجود است را گويند.

دما چيست ؟

دما يكي از عناصر اساسي شناخت هوا مي باشد، با توجه به دريافت نامنظم انرژي خورشيدي توسط زمين، دماي هوا در سطح زمين داراي تغييرات زيادي است كه اين تغييرات به نوبه خود سبب تغييرات ديگري در ساير عناصر هوا مي گردد. دماي هوا را به وسيله دماسنج اندازه گيري مي كنند.

انواع دماسنج ها چيست؟

۱ - دماسنج معمولي (استاندارد Thermometer)

۲ - دماسنج حداكثر (Max-Thermometer)

۳ - دماسنج حداقل (Minimum Thermometer)

۴ - دماسنج حداقل - حداكثر (Min-Max Thermometer)

۵ - دمانگار (Thermograph)

اثر گلخانه اي چيست؟

به مجموعه‌اي از گازها كه مقداري از انرژي خورشيد را در جو زمين نگه مي‌دارندو باعث گرم شدن جو مي‌شوند‍‍، گازهاي گلخانه‌اي مي‌گويند. بخار آب(H۲O)، دي اكسيدنيتروژن (NO۲)، دي اكسيدكربن (CO۲) و متان (CH۴) گازهاي گلخانه‌اي اصلي هستند. اگر اين گازها در جو نبودند، انرژي گرمايي خورشيد مجددا به فضا بر مي‌گشت و به اين ترتيب هواي زمين ۳۳ درجه سانتيگراد سردتر از الان مي‌شد. اثر گلخانه‌اي به افزايش دماي كره زمين در اثر وجود گازهاي گلخانه‌اي در جو زمين گفته مي‌شود.

رعد و برق چيست؟

آذرخش يا رعدوبرق يك تخليه ي الكتريكي شديد و بسيار سريع در هواست و همين تخليه الكتريكي است كه نور و صدا توليد ميكند.پيش از ايجاد رعدوبرق ابرها طي فرايندهايي بشدت باردار ميشوند كه اين بار معمولا مثبت است, روي سطح زمين بار منفي القا ميكند و به اين ترتيب مجموعه ي ابر هوا و زمين به يك خازن بسيار بزرگ تبديل ميشود كه لحظه به لحظه بارشان بيشتر ميشود و بنابراين اختلاف پتانسيل دو قطب ان در حال افزايش است. بالاخره مقدار اين بار الكتريكي انقدر زياد ميشود كه اختلاف پتانسيل بين ابر و زمين به ۱۰ تا ۱۰۰ ميليون ولت ميرسد.





اتمسفر زمين چگونه است؟

فضاي بين اتمسفر زمين وسيارات منظومه شمسي خلا كامل نيست اگر چه چگالي مواد بين سيارات كم است اين فضا مقاديري گازهاي داغ وذرات گرد و غبار در بر دارد. مواد گازي موجود در اين نواحي را گاز بين سيارات مينامند زيرا اين گازها بين سيارات قرار دارند واغلب از پروتونها و الكترونها تشكيل شده اند و چگالي مولوكولي آن بسيار كم است.

پيش بيني وضعيت آب و هوا چگونه صورت ميگيرد؟

محققان امور هواشناسي جديدترين اطلاعات واصله براي مثال درباره فشار هوا، وزش باد و دماي هوا را در ارتباط با يكديگر در نظر گرفته و محاسبه مي كنند و در پايان به عنوان نتايج كار خود مي توانند هواي چند ساعت و حتي چند روز آينده را پيشگويي كنند. اينگونه پيشگويي هوا كه از طريق محاسبه ارقام و اعداد مختلف با يكديگر به دست مي آيد، در سراسر جهان شيوه اي بسيار متداول است. اما بسياري از اوقات نيز غلط از آب در مي آيد. نه به اين خاطر كه متخصصان هواشناسي در كار خود سهل انگاري مي كنند بلكه به اين دليل كه در اصل، كل تغييرات هوا را نمي توان از قبل پيش بيني كرد.

رادار هواشناسي چيست؟

رادار يك سيستم الكترومغناطيسي است كه براي تشخيص و تعيين موقعيت هدف بكار مي رود . با رادار مي توان درون محيطي را كه براي چشم ،غير قابل نفوذ است ديد مانند تاريكي ،باران،مه.برف،غبار و غيره.اما مهمترين مزيت رادار توانايي آن در تعيين فاصله يا حدود هدف مي باشد.كاربرد رادارها در اهداف زميني ، هوايي،دريايي،فضايي و هواشناسي مي توان پيش بيني هاي لازم را ارائه كرد.ايجاد سيستمي با توانايي بالا در رديابي پديده ها هدف عمده رادارهاي هواشناسي كشور است.

چرخه آب چگونه است؟

گردش آب درطبيعت كه به آن سيكل هيدرولوژي يا چرخة آب گفته مي شود، عبارت است از حركت وجابجائي آب درقسمتهاي مختلف كره زمين. اين سيكل يك چرخش ساده نيست بلكه مجموعه اي از حركات وچرخشهاي مختلف تحت تأثير نيروي متفاوتي از جمله نيروي جاذبه ، نيروي ثقل، تغييرات فشار وانرژي خورشيدي مي باشد.اين چرخش درسه بخش مختلف كره زمين يعني اتمسفر(هواسپهر) ياچون هيدروسفر يا آب سپهر، ليتوسفريا سنگ سپهر صورت مي گيرد. آب درداخل وبين اين سرلايه درلايه اي به ضخامت ۱۶ كيلومتر صورت مي گيرد كه ۱۵كيلومترآن دراتمسفر وتنها ۱ كيلومترآن درداخل ليتوسفر قراردارد.

ماهواره هاي هواشناسي چگونه اند؟

ماهواره هاي Geostationary براي هشدارهاي كوتاه مدت و ماهواره‌هاي Polar Orbiting براي پيش بيني‌هاي بلند مدت تر بكار مي‌روند. هر دو نوع ماهواره‌ها براي ديده باني‌ كامل آب و هوائي جهان لازم هستند.

راديو سوند (Radio sonde) چيست ؟

راديوسوندها از دستگاه هاي هواشناسي هستند كه براي اندازه گيري دما، رطوبت،‌ فشار، سمت و سرعت باد در جو بالا بكار مي‌روند. دو عنصر ازن و تابش نيز مي تواند توسط اين دستگاه ها اندازه گيري شود.

بويي (buoy ) چيست ؟

از آنجا كه فرايندهاي هواشناسي به صورت جهاني عمل مي كنند لذا نياز است كه اطلاعات ديده باني از سرتاسر جهان، از جمله مناطق دور افتاده و خالي از سكنه نيز تهيه شود. بدين منظور سكوهاي ديده باني شناور به نام بويي (Buoy) ساخته شده است كه در نقاط مختلف اقيانوسها مستقر بوده و از طريق ادوات نصب شده بر روي آنها اطلاعات جوي اندازه گيري مي شود. اين اطلاعات برروي نوار، ضبط و از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري در اختيار پژوهشگران قرار مي گيرد .

لايه هاي جو چگونه اند؟

اتمسفر زمين را بر حسب چگونگي روند دما، اختلاف چگالي، تغييرات فشار، تداخل گازها و سرانجام ويژگيهاي الكتريكي به لايه‌هاي زير تقسيم كرده‌اند:

۱- تروپوسفر (Troposphere)

۲- استراتوسفر (Stratosphere)

۳- مزوسفر (Mesosphere)

۴- يونسفر (Ionosphere)

۵- اگزوسفر (Exosphere)

فشار هوا چيست؟

فشار هوا نيرويي است كه هوا بر يك واحد از سطح زمين وارد مي كند و مقدار آن در سطح درياي آزاد، برابر است با وزن ستوني از جيوه به ارتفاع ۷۶ سانتيمتر. واحد اندازه گيري فشار هوا در آب و هواشناسي ميلي بار يا هكتوپاسكال مي باشد؛ هر ميلي بار يا هكتوپاسكال برابر با ۱۰۰۰ دين بر سانتي متر مربع مي باشد فشار ستون هوا در سطح درياي آزاد ۱۰۱۳ هكتوپاسكال بر سانتي متر مربع مي باشد.

رده‌بندي ابرها چگونه صورت ميگيرد؟

هواشناسان جهان بر سر سيستم يكنواختي از رده‌بندي ابرها توافق كرده‌اند . سازمان هواشناسي جهان (WMO ) پاي‌بندي به اين سيستم را تشويق مي‌كند و مسئوليت هرتغيير يا پيشرفتي را كه گاه‌ به‌گاه ممكن است به عمل آيد ، بر عهده دارد . رده‌بندي كنوني ، تكامل يافته سيستمي است كه در سال ۱۸۰۳ در انگلستان از سوي لوك هووارد منتشر شده ، و رنو فرانسوي و هيلدبراندسون سوئدي آن را بهبود بخشيده‌اند . سازمان هواشناسي جهاني تعريفها و عكسهاي انواع مختلف ابرها را به شكل اطلس منتشر مي‌كند . اطلسي دو جلدي در سال ۱۹۵۷ به چند زبان انتشار يافت .

در اين رده‌بندي اصراري نيست كه فرآيندهاي تشكيل‌دهنده ابرها را در نظر بگيرند ، بلكه به اشكال متمايز ، سايه روشن ، ظواهر كلي و آثار نوري مي‌پردازند كه هواشناس نيمه‌حرفه‌اي آموزش ديده مي‌تواند آنها را شناسايي كند . هواشناس در مركز تحليل مي‌تواند ديده‌بانيهاي ابرها را از چند ايستگاه كنار هم بگذارد تا از فرآيندهايي كه در دست انجام است سررشته‌هايي به دست آورد .

ديده‌بانيهاي سطحي و هواپيمايي نشان داده است كه ابرها غالباً در گستره‌اي از ارتفاعات يافت مي‌شود كه از تراز دريا تا بلنداي زيرين مرز تغيير مي‌كند . در زيرين سپهر ، بخشي از جو كه معمولاً ابرها در آنجا حضور دارند به سه (( اشكوب )) تقسيم شده است : بالا ، ميانه ، و پايين . كلاله‌اي ( سيروس ) ، كلاله‌ كومه‌اي ( سيروكومولوس ) ، و كلاله‌ پوشن (سيرواستراتوس ) در اشكوب بالا واقع‌اند . فراز كومه‌اي ( آلتو كومولوس ) در اشكوب ميانه قرار دارد ؛ پوشني ( استراتوس ) و پوشن كومه‌اي ( استراتوكومولوس ) در اشكوب پايين قرار دارند . فراز پوشن ( آلتواستراتوس ) معمولاً در اشكوب ميانه يافت مي‌شود ، ولي اغلب به ارتفاع بالا گسترش مي‌يابد ؛ باراپوشن ( نيمبواستراتوس ) ،كومه‌اي ( كومولوس ) ، و كومه‌اي بارا ( كومولونيمبوس ) در چند تراز گسترده است . اشكوبها هم‌پوشي دارند و با عرض جغرافيايي تغيير مي‌كنند.

بويه دريايي چيست؟ از آنجائيكه فرايندهاي هواشناسي به صورت جهاني عمل مي كنند لذا نياز است كه اطلاعات ديده باني از سرتا سر جهان از جمله مناطق دور افتاده و خالي از سكنه نيز تهيه شود .بدين منظور سكوهاي ديده باني شناور به نام بويي (BUOY)ساخته شده است كه در نقاط مختلف درياها اقيانوسها مستقربوده واز طريق ادوات نصب شده بر روي آنها اطلاعات جوي اندازه گيري مي شود.اين اطلاعات بر روي نوار ظبط و از طريق شبكه هاي كامپيوتري در اختيار پژوهشگران قرار مي گيرد.

نسيم دريا و خشكي چيست؟ظرفيت گرمايي ويژه آب باعث مي گردد تا در طول روز ديرتر از خشكي هاي اطاف آن گرمتر شود و اين امر سبب ايجاد يك منطقه گرمتر شود واين امر سبب ايجاد يك منطقه گرمتر و كم فشارتر بر روي خشكي مي شود .از آنجائيكه حركت هوا از منطقه پر فشار به كم فشار صورت مي گيرد در طول روز شاهد وزش نسيم از دريا به طرف خشكي در سطح زمين هستيم كه تحت عنوان نسيم دريا به خشكي SEABREEZE))ناميده مشود.در طول شب اين فرايند بر عكس صورت مي پذيرفته و موجب تشكيل نسم خشكي به دريا LANDBREEZE))در سطح زمين مي گردد.

.نقشه ها جوي مهم در پيش بيني كدامند؟نقشه هاي سطح ۵۰۰ ميلي بار ،نقشه هاي سطح ۷۰۰ميلي باري،نقشه هاي سطح ۸۵۰ميلي باري ،نقشه هاي بارش و نقشه هاي سطح زمين.

كاربرد نقشه هاي سطح ۵۰۰ميلي باري در پيش بيني را تو ضيح دهيد؟.با مقايسه ارتفاع نقاط واقع روي خطوط هم ارتفاع (كنتور)در روزهاي مختلف و تعيين ضخامت اين خطوط مي توان به وجود ناپايداري و يا پايداري پي برد و با انطباق آن با اطلاعات ساير سطوح پيش بيني صادر نمود.

كاربرد نقشه هاي سطح ۷۰۰ ميلي باري در پيش بيني را توضيح دهيد؟.در اين سطح علاوه بر ارتفاع و دما اطلاعت مربوط به لازم براي تشكيل ابرهاي سطوح مياني جو نيز مورد بررسي قرار مي گيرد .هر چه خطوط رطوبتي (اختلاف دماي خشك و نقطه شبنم ) به عدد ۵ نزديكتر باشد احتمال تشكيل ابر در اين سطح بيشتر ميشود.

انواع ايستگاه سينوپتيك كدامند؟

الف –ايستگاه سينوپتيك سطح زمين ب-ايستگاه سينوپتيك دريايي ج- ايستگاه جو بالا د-ايستگاه خودكار

پارامترهاي موثر بر ميزان بارندگي ساليانه كدامند؟

الف-الگوي دريا و خشكي ب- جريانات اقيانوسي

ج- وجود رشته كوهها د- جابجايي فصلي كمربند هاي باد و فشار

جبهه چيست ؟ منطقه بين ۲توده هواست كه طول آن به هزاران كيلومتر و عرض آن تا چند كيلومتر مي رسد جبهه جوي در واقع مرز بين ۲ توده هواست كه داراي شديد ترين گراديان افقي عناصر جوي مي باشد.

*هواشناسي كاربردي :

به كارگيري داده هاي هواشناسي در حل مسايل عملي مختلف نظير كشاورزي ،انرژي ،بهداشت ،حمل و نقل ،معماري و …. را هواشناسي كاربردي گويند . هدف از هواشناسي كاربردي كمك به جامعه براي تطابق با محيط اطراف خود است.

*نقشه سينوپتيكي :

نقشه هواشناسي كه تمام پارامترهاي مهم هواشناسي براي تعيين شرايط جوي در يك زمان معين و براي يك ناحيه بسيار وسيع در آن لحاظ شده باشد

*خطوط همفشار :

خطوطي كه در روي نقشه هاي هواشناسي تمام نقاطي را كه در يك دوره مشخص داراي تغييرات فشار جوي يكسان هستند را به يكديگر متصل مي كند .

*خطوط همدما :

خطوطي كه در روي نقشه هاي هواشناسي تمام نقاطي را كه در يك دوره مشخص داراي تغييرات دمايي يكسان هستند را به يكديگر متصل مي كند .

*باروري ابرها :

ريختن يا تزريق مواد لازم از قبيل دي اكسيد كربن جامد ،بلورهاي يد ،نقره و غيره از طريق هواپيما و … را به درون ابرها به منظور فراهم نمودن شرايط بارش را باروري ابرها مي گويند .

*نقطه شبنم :

دمايي كه در آن حد بايد كاهش يابد تا بخار آب موجود در هوا بر روي سطوح مختلف متراكم گردد .

*وارونگي دما :

زماني كه دماي محيط با افزايش ارتفاع افزايش مي يابد و نشان دهنده پايداري هوا و از شرايط لازم براي بروز آلودگي هوا مي باشد